អាមេរិក ៖ ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានបរទេស បានរាយការណ៍នៅថ្ងៃទី២១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ ថាមជ្ឈមណ្ឌល គ្រប់គ្រងនិងបង្ការជំងឺរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក (CDC) កំពុងតាមដានមេរោគកូវីដ-១៩ (COVID-19) បំប្លែងថ្មី ដែលត្រូវបានគេហៅថា ចេអិនវ័ន (JN.1) ហើយវាត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណថាជាង២០% នៃការឆ្លងកូវីដថ្មី នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក គឺបណ្តាលមកពីវីរុសបំប្លែងថ្មី JN.1 ហើយវាមានការឆ្លងរាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័ស ជាពិសេសនៅភាគឦសាន ដែលអ្នកជំងឺ កូវីដច្រើនជាង១ ក្នុងចំណោម ៣នាក់ បានឆ្លងវីរុសនេះ។ បច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកដែលឆ្លងវីរុសកូវីដបំប្លែងថ្មី JN.1 ត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន នៅទូទាំងពិភពលោក រួមទាំង ឥណ្ឌា ចិន ចក្រភពអង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ប្រភពដដែល ឲ្យដឹងថា វីរុស JN.1 ត្រូវបានគេចាត់ទុកជាចៅរបស់វីរុសកូវីដ BA.2.86 ដែលទទួលបាន ការចាប់អារម្មណ៍ទូទាំងពិភពលោក កាលពីរដូវក្ដៅមុន។ ដោយសារតែមានការផ្លាស់ប្តូរចំនួន ៣០ នៅក្នុង ប្រូតេអ៊ីនកើនឡើង អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានភ័យខ្លាចរឿងនេះ ដែលវាអាចគេចចេញពីការការពាររបស់វ៉ាក់សាំង និងប្រព័ន្ធការពាររាងកាយ ហើយវាអាចនាំឱ្យមានការផ្ទុះឡើងនៃការឆ្លងរាលដាលទ្រង់ទ្រាយធំ ដូចវីរុស អូមីក្រុង (Omicron) កាលពីឆ្នាំ២០២១ ហើយវីរុស BA.2.86 នៅតែចរាចររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ វាបានកើនឡើងយឺតៗក្នុងប្រទេសមួយចំនួន រួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលការសិក្សាខ្លះបានណែនាំ។ វីរុស BA.2.86 បានផ្លាស់ប្តូរពីរដងទៀត ដើម្បីក្លាយជា JN.1 ជាមួយនឹងការផ្លាស់ប្តូរតែមួយ នៅក្នុងប្រូតេអ៊ីនកើន ឡើងពីបុព្វបុរសរបស់វា។ ប៉ុន្តែវាហាក់ធ្វើឱ្យមានការឆ្លងរីករាលដាលលឿនជាងមុន តែក៏ទាន់ដល់ កម្រិតនៃ ការព្រួយបារម្ភសកលនៅឡើយ។
មជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រងនិងបង្ការជំងឺរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក (CDC) បានប៉ាន់ស្មានថា អត្រាប្រេវ៉ាឡង់ នៃ JN.1 នៅសហរដ្ឋអាមេរិក កើនឡើងទ្វេដង នៅចន្លោះចុងខែវិច្ឆិកា និងពាក់កណ្តាលខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ ជាមួយនឹង កត្តាបន្ថែមនៃការធ្វើដំណើរក្នុងអំឡុងពេលបុណ្យ Thanksgiving និងប្រព័ន្ធភាពស៊ាំដែលចាប់ផ្តើមខ្សោយ ដោយសារតែជនជាតិអាមេរិក ត្រឹមតែ ១៨% ប៉ុណ្ណោះ ដែលបានទទួលការចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ ដូសចុងក្រោយ ។ វីរុស JN.1 ឥឡូវនេះ ជាប្រភេទវីរុសកូវីដបំប្លែងថ្មី ដែលឆ្លងរាលដាលលឿនបំផុត នៅសហរដ្ឋអាមេរិក នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់មជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រងនិងការពារជំងឺរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក(CDC) ដោយគេ បានរកឃើញថា មនុស្សដែលឆ្លងវីរុសកូវីដ JN.1 បានកើនឡើងដល់ ១៥-២៩% នៃចំនួនអ្នកឆ្លង COVID-19 សរុប នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ដោយឡែកនៅចក្រភពអង់គ្លេស ត្រូវបានរកឃើញថា មនុស្សដែលឆ្លងវីរុស កូវីដ បំប្លែងថ្មី JN.1 បានកើនឡើងដល់ប្រហែល ៧% ។
អង្គការសុខភាពពិភពលោក បន្តកំណត់អត្តសញ្ញាណហានិភ័យចំពោះសុខភាពសាធារណៈនៃ COVID-19 ប្រភេទបំប្លែងថ្មី JN.1 នៅកម្រិតអប្បបរមា ហើយវ៉ាក់សាំង COVID-19 នៅតែអាចការពារអ្នកជំងឺកូវីដ១៩ ពីការធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់ធ្ងរបាន។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អង្គការសុខភាពពិភពលោក ព្រមានថា ជំងឺកូវីដ និងជំងឺឆ្លងផ្សេងៗទៀត ការផ្ទុះឡើងក្នុង រដូវរងា ដោយសារមេរោគដែលបង្កឱ្យមានជំងឺផ្លូវដង្ហើម ដូចជា គ្រុនផ្តាសាយ និង RSV ជាដើម។អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រដែលតាមដានជំងឺកូវីដ-១៩ គិតថា JN.1 នឹងក្លាយជាប្រភេទវីរុសកូវីដ-១៩ បំប្លែងថ្មីដ៏សំខាន់ បន្ទាប់ នៅក្នុងពិភពលោក។ ប្រទេសជាច្រើននៅអឺរ៉ុប រួមមាន ដាណឺម៉ាក អេស្បាញ បែលហ្ស៊ិក បារាំង និងហូឡង់ មានការកើនឡើងនៃចំនួនអ្នកជំងឺដែលត្រូវការព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យ ហើយវីរុសនេះ ក៏កំពុងរាល ដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី អាស៊ី និងកាណាដា។
ប៉ុន្តែការសិក្សាថ្មីមួយ ពីមន្ទីរពិសោធន៍របស់វេជ្ជបណ្ឌិត ដេវីដ ហូ (David Ho) នៅសាកលវិទ្យាល័យកូឡុមប៊ី (Columbia) មានដំណឹងល្អមួយចំនួនដែលពួកគេបានរកឃើញ។ វ៉ាក់សាំង កូវីដ ចុងក្រោយបង្អស់ នឹងត្រូវប ង្កើតឡើង ដើម្បីប្រឆាំងនឹងវីរុសកូវីដ-១៩ បំប្លែងថ្មី ផ្តល់នូវការការពារដ៏រឹងមាំប្រឆាំងនឹងវីរុស BA.2.86 និង JN.1 ផងដែរ៕